გორის არქივში ინახება
მასალები, რომელიც 1923 წლის ივნისის სტიქიურ მოვლენებს ასახავს.
საქმე გორის მაზრაში მოვარდნილ ღვარცოფებს, სეტყვას და წვიმის
შედეგებს ეხება. გორის მაზრის აღმასკომის წარმომადგენლები სხვადასხვა
თემში იმყოფებიან და მოხსენებითი ბარათებით ზემდგომ ორგანოებს
შედეგებს აცნობენ.
ირკვევა, რომ 8 ივნისიდან ორი კვირის
განმავლობაში, მაზრაში გადაუღებლად წვიმდა, იყო სეტყვა, რამაც
სოფლებში, განსაკუთრებით მთიან დასახლებებში ნიაღვარი გამოიწვია.
ნიაღვრებმა გაანადგურა ნაკვეთები, დაიღუპა 302 სული საქონელი, 377
დესეტინა მიწაზე განადგურა მოსავალი.
სოფელ საყავრიაში (საყავრე) სეტყვამ მოკლა 4 წლის ბავშვი, ხოლო სოფელ
დირბში მეხი დაეცა მინდორში მომუშავე 3 ადამიანს, საიდანაც ერთი
ადგილზე დაიღუპა, მეორე - კომაში ჩავარდა, მესამე კი, -
გადარჩა.
ეს მოვლენები, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ,
მოხსენებით ბარათებშია ასახული. მაზრის აღმასკომის წარმომადგენლები
სოფლებში ვიზიტის დროს ნანახ ამბებს ამ მოხსენებით ბარათებში
აღწერდნენ.
ეს ბარათები Qartli.ge-მ ნახა გორის არქივის მეცნიერ-თანამშრომლის,
ქეთევან მაჭარაშვილის დახმარებით. მასალები პირველად ქვეყნდება
საჯაროდ.
1923 წლის 21 ივნისის მოხსენებითი ბარათით ირკვევა, რომ სტიქია
ივნისის შუა რიცხვებში მოხდა. კომისიის წევრს, რომლის გვარი არ
იკითდება, მაზრის აღმასკომის უფროსს შემდეგ ცნობას აწვდის:
,,წავედი სოფლებში აღსაწერად, სადაც
აღმოჩნდა 24 სოფელი: ახალსოფელი, გულხანდისი, პიტნარა, ნადარბაზევი,
ლული, ნათლისმცემელი, საყავრია (მოკლულია 4-წლის ვაჟი გიორგი თომას ძე
საავაშვილისა), დიდ-თავი, ფილათი; მთა-დეკეულა; ყანობისი; ფიცესი;
ფელი; ხვწე; პატარა ჭვარები; მღებრიანი; ოქიანი, ჭანჭახა; თვლემნარი;
იური; ტამი; ბორჩვანი; საჭია, დიდი ჭვარები. განადგურებულია - 377
დესეტინა ჭირნახული; 302 სული საქონელი."
,,მოგახსენეთ-რა ზემო აღნიშნულს, გაცნობებთ, რომ ამ სოფლებს შორის
სრულიად გაფუჭებულია და მოსპობილია ორი სოფელი - ფილათი და
მთა-დეკეულა, რომლის მცხოვრებთა სულთა რაოდენობა შესდგება ,,96"
სულისაგან. მცხოვრებნი-კი, გამოთქვამენ დიდს უიმედობას და მოელიან
საშინელ შიმშილს."
,,დავამთავრე-რა ჩემი მოხსენება, ვშუამდგომლობ და ვსთხოვ გორის
სამაზრო აღმასკომს, თუ შევა მათ გაჭირვებულ და გამოუვალ
მდგომარეობაში, მიექცევა სოფელ ,,ფილათს" (ფილიშვილების სოფელი -
ავტ.) და ,,მთა-დეკეულას" ჯეროვანი ყურადღება. ამასთანავე ერთად
ვადგენთ სიებს" - ციტატის დასასრული.
ის, რომ სტიქია ივნისის შუა რიცხვებში მოხდა და თანაც ეს ყველაფერი
რამდენიმე დღე გრძელდებოდა, ადასტურებს კიდევ ერთი დოკუმენტი, რომელიც
გორის პარტკომს (კომუნისტურს - ავტ.) ტელეგრამით ატყობინებენ:
ა/წ. ივნისის შუა რიცხვებში გორის მაზრის ზოგიერთა თემებში, ისედაც
გაჭირვებულ გლეხობას თავს დაატყდა სტიქიური უბედურება, სატყვისა და
ნიაღვრების სახით.
კიდევ ერთი დოკუმენტი, რომელიც ივნისის
თვეში საშინელ უამინდობას ასახავს და კონკრეტული თარიღია მითითებული,
რუისის მილიციის უფროსის, ვინმე გიორგაძის პატაკია. ის გორის რაიონის
მილიციის უფროსს სწერს:
,,მოგახსენებთ, რომ 8 ივნისს ა/წ. ნაშუადღევს, სოფელ დირბის მამულების
ფარგლებში ჩამოვარდნილა მეხი. იმ დროს მინდორში ყოფილან მომუშავენი:
სოფელ დირბელი სანდრო თეთრუაშვილი; ტიგრან მურაჩაშვილი და მიხა
გოგალაძე. ზემო აღნიშნულნი პირნი დაცემულან უცებ დედამიწაზედ
უგრძნობლად ელვის ელექტრონის ძალით. ელვის ელექტრონის ძალა იმდენად
ძლიერი ყოფილა, რომ ერთი მათგანი ვანო თეთრუაშვილი ადგილობრივ
მოუკლავს და მეორე - სანდრო კოტუაშვილი დაბნედილა, ამჟამად,
გამოურკვევლად არის" (ციტატის დასასრული).
ეს დოკუმენტები უნიკალურია იმითაც, რომ ზემოთ ჩამოთვლილია ისეთი
სოფლები, რომლებიც დღეს აღარ არსებობს და ნასოფლარებია. მათი დაცლა
გრძელდებოდა საბჭოთა კავშირის პერიოდში, საბოლოოდ კი, 1990-იან წლებში
დაიცალა.
სტატიის გამოყენების პირობები