წინარეხელებმა თავკავთას ციხემდე მისასვლელი გზა გაამაგრეს.

ციხესიმაგრე მდინარე კავთურას ხეობაში, კასპის მუნიციპალიტეტში მდებარეობს.

ციხესიმაგრესთან ახლოს კავთის წმინდა გიორგის ეკლესიაც მდებარეობს. მოსახლეობა ამ ადგილს, სწორედ, წმინდა გიორგის დღესასწაულებზე სტუმრობს.

საიდან მომდინარეობს სახელი კავთა? ამის შესახებ ეთნოგრაფმა სერგი მაკალათიამ ცნობები გასულ საუკუნეში შეაგროვა.

გადმოცემის მიხედვით, ერთ მეცხვარეს უძველეს დროში კავიანი ჯოხით კავთურის სათავის ნანგრევებიდან ხატი გამოუტანია. ეს ხატი იქე დაუსვენებიათ და კავთის წმინდა გიორგის პატარა ეკლესია აუგიათ. "ამ ისტორიული კავის გამო ადგილსა და მდინარესაც კავთა დარქმევია". მეცხვარის გვარიც (ლომიძე) კავთიაშვილად შეუცვლიათ.

მეცნიერ გიორგი შატბერაშვილის აზრით კი, ეს ვარაუდი შემცდარი უნდა იყოს.

"უფრო შესაძლებელია ვიფიქროთ, რომ ეს სახელწოდება "კავთა" დაკავშირებული იყოს "კვართასთან" (ქრისტეს პერანგი), "კვართობასთან". კვართი ქრისტესი, როგორც ამას გადმოგვცემს საკლესიო ლეგენდა, დაფლულია მცხეთაში. ამას ისიც გვაფიქრებინებს, რომ სოფელ ხოვლეში არის "კვართის" კოშკი და "კვართის" ეკლესია, სადაც იციან ხატობა "კვართობა". კავთისხევიც ემორჩილებოდა მცხეთის სვეტიცხოველს და ამის გამო, შესაძლებელია, ამ ორ სახელწოდებას შორის არსებობდეს გენეტიკური კავშირიც". - აღნიშნავს გიორგი შატბერაშვილი თავის წიგნში ,,კავთა''.

თავის მცირე მონოგრაფიაში შატბერაშვილი წერს, რომ ამ მოსაზრების წამოყენებისას ს. მაკალათიას ანგარიში არ გაუწევია იმ გარემოეისათვის, რომ ეს "მაღალი კლდესა შენი" კავთის ეკლესია დღემდე წმ. გიორგის სახელს ატარებს:

,,და როგორც თვითონვე აღნიშნავს: "თავკავთაში დიდი ხატობა იცოდნენ 23 აპრილსა და 10 ნოემბერს (ძვ. სტ.) გიორგობას, სალოცავად მოდიოდნენ ქართლ-კახეთის სხვადასხვა მხრიდან... ", ამიტომ (და არა მხოლოდ ამიტომ!) ძნელი წარმოსადგენი და განსაზიარებელი ხდება ამ ვარაუდის სინამდვილე.'' - წერს მეცნიერი.

იქვე თავადვე სვამს კითხვას:

,,იბადება კითხვა, როდის დაერქვა ან ერთი ან მეორე სახელი ამ ეკლესიას. თუ წმ. გიორგის სახელი უფრო ადრე ერქვა, რაც უფრო მოსალოდნელია ამ წმინდანის წარმართული სამყაროდან მომდინარეობისა გამო, შეიძლებოდა თუ არა ამ სახელის შემდგომი უგულებელყოფა ეკლესიის მიერ და შეცვლა ახალი სახელით "კვართით"? ან თუ შეცვალეს და "კვართის" სახელი მიანიჭეს, რატომ შერჩა აქამდე წმ. გიორგის სახელი? ''