1921 წლის 25 თებერვალს თბილისი საბჭოთა არმია დაიკავა. მენშევიკურმა მთავრობამ საქართველო დატოვა. გორის მაზრა ერთ-ერთი ის ადგილი იყო, სადაც ბოლშევიკები 1918-1921 წლებში სისტემატიურ გამოსვლებს და აჯანყებებს აწყობდნენ.


1917 წლის ოქტომბრის რევოლუციის გამარჯვებისთანავე ამიეკავკასიაში რუსეთის დროებითი მთავრობის მიერ დანიშნულმა სამხარეო ორგანომ - ოზაკომმა უფლებამოსილება შეწყვიტა. ქართველი სოციალ-დემოკრატების (მენშევიკები) ძალისხმევით, ამიერკავკასიის პოლიტიკურმა ძალებმა შექმნეს სამხარეო ხელისუფლების ორგანო - ამიერკავკასიის კომისარიატი, რომელმაც ფუნქციონირება 1917 წლის 15 ნოემბერს დაიწყო.

ამიერკავკასიის კომისარიატში ბოლშევიკები ვერ მოხვდნენ. ის საქართველოს სოციალ-დემოკრატების (მენშევიკების) და ესერების, სომეხი დაშნაკებისა და აზერბაიჯანელი მუსავატების მიერ, დაფუძნდა.

ამის შემდეგ, მთელი 3 წლის განმავლობაში ბოლშევიკები სხვადასხვა ადგილას აჯანყებებს აწყობდნენ. პირველი ასეთი აჯანყებები ხაშურსა და გორში მოხდა.

1918 წლის 4 თებერვალს ბოლშევიკებმა ხაშურში იარაღის არსენალი დაიკავეს და მაზრაში თავადებს დაერივნენ. სწორედ ამ დროს ამოხოცეს ოსიაურში ვეზირიშვილები. ამიერკავკასიის კომისარიატმა აჯანყების ჩასახშობად ხაშურში რაზმი (ასევე, ჯერ კიდევ წითელგვარდიელებად წოდებული) გაგზავნა. ხაშურის აჯანყების ჩახშობის შემდეგ მენშევიკებს შეატყობინეს, რომ ბოლშევიკები გორშიც აჯანყდნენ.

გორშიც, ბოლშევიკებმა იერიში კომისარიატის სადგომზე მიიტანეს. აჯანყებულებს შორის იყვნენ პირველი მსოფლიო ომიდან დაბრუნებული ოფიცრები, რომელთაც ყუმბარები აღმოაჩნდათ. მათ შორის, ცნობილი ტერორისტი, ბოლშევიკი, მეტ სახელად ,,დავახეთქე“. ეს უკანასკნელი მენშევიკებმა დაატუსაღეს. დააატუსაღეს კიდევ 11 სხვა პირი. ზოგიერთებმა იქვე მთებში გაქცევა და დამალვა მოასწრეს.

1918 წლის 10 თებერვალს ამიერკავკასიის კომისარიატმა მოიწვია ამიერკავკასიის სეიმი. სეიმი დაკომპლექტდა რუსეთის დამფუძნებელ კრების ყოფილი წევრებით - ამიერკავკასიელი დეპუტატებით.

სეიმმა საკუთარი თავი ამიერკავკასიის საკანონმდებლო ორგანოდ გამოაცხადა, შექმნა მთავრობა და დაიწყო ჯარის ფორმირება, რომლის მიზანიც იყო საბჭოთა ხელისუფლების (ბოლშევიკების) წინააღმდეგ ბრძოლა.


1918 წლის მარტში ცხინვალში აჯანყება მოხდა. ეს ამბავი დეტალურად აღწერა თვითმხილველმა კირილე ნინიძემ, რომელიც დამფუძნებელი კრების წევრი იყო. ის სასწაულებრივად გადაურჩა სიკვდილს და გადაარჩინა ეთნიკურად ოსმა ვინმე შავლეგომ.

კირილე ნინიძის ჩანაწერებით ირკვევა, რომ 1918 წლის მარტში, ცხინვალში ეროვნულ დამოუკიდებლობას აჯანყებულები არ ითხოვდნენ. პირიქით, ისინი იმ დანაპირების შესრულებას ითხოვდნენ, რის გამოც ოქტომბრის რევოლუცია მოხდა.

ცხინვალის გარშემო მცხოვრები მოსახლეობა აცხადებდა, რომ ბოლშევიკების წაქეზებით მოქმედებდნენ, რომლებიც ირწმუნებოდნენ, რომ მენშევიკები და მათ დაქვემდებარებაში მყოფი ,,წითელი გვარდია“ თავადებს შეეკვრნენ. თავადებისგან წართმეული მიწები კი უნდა დაერიგებინათ.

აჯანება სეიმის გვარდიელებმა ჩაახშეს. 1918 წლის 26 მაისს საქართველო გამოეყო ამიერკავკასიის სეიმს და დამოუკიდებლობა გამოაცხადა.


გორის მაზრის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ სოფელში, მეჯვრისხევში საბჭოთა ხელისუფლება ჯერ კიდევ 1919 წელს დამყარდა. საბჭოთა ისტორიოგრაფიის ცნობით, საბჭოთა ხელისუფლება აქ, კონკრეტულად, 1919 წლის 9 ნოემბერს გამოცხადდა.

აჯანყება საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის გვარდიელებმა ჩაახშეს. გამოსვლებში მონაწილეობდა გორის მაზრის იმ სოფლების მოსახლეობა, რომლებიც მეჯვრისხევის თემში შედიოდნენ, მათ შორის, ჯარიაშენის, აძვის, ახრისის და მთის სოფლების მოსახლეობა.
აღნიშნული გამოსვლები, ისტორიკოსების აზრით, ემსახურებოდა საქართველოში მოქმედი მთავრობის დასუსტებას, ხოლო ქართველი ბოლშევიკების დახმარების საბაბით, რუსეთის ბოლშევიკური არმიის შემოსვლას.

იხ. ამავე თემაზე:

შიდა ქართლი 1917 წლის რევოლუციიდან 1918 წლის მაისამდე

,,ბოლშევიკების აჯანყება გორში"

რა ხდებოდა ცხინვალში 1918 წლის 18 მარტს - აჯანყება თვითმხილველის ნაამბობის მიხედვით