Статьятæ
"Æскъола куы фæдæн, раст йеуæд уыдис демократийы
,,Цы куы зæгъай, чи йæхи барæй ацыд, чи…
Земфирæ, Зинæ æмæ Изо уыцы рæстæджы райгуырдысты, кæд Бордзомæй
Гудзаргоммæ
Сæрды ам уæ бон нæ æсуыдзæн равзарат чи бынæттон
Турманты Валийайы хæдзар Суканатубаны хъæуы къуымтæй сæ рæсугъддæр
ახალი ამბები
QUIZ: როგორ იცნობ ქართლის საშობაო ტრადიციებს
შიდა ქართლის სოფელში საშობაო სამზადისს აღწერს ანასტასია
ერისთავი-ხოშტარია:
„სოფელი სიცივეს ყურს არ უგდებდა და ემზადებოდა დღესასწაულისათვის. საღორეებიდან მოისმოდა ღორების ჭყვიტინი. ყველა, ვისაც კი წლითი-წლობამდის სველ ლუკმა არ ეგემა, სახვალიოდ იმზადებდნენ პირის გასაგემრიელებელს... გაისმა ზარის რეკვა, რომელსაც გულის ძგერით ელოდა ყოველი ნამარხულევი... ხალხმა დაიწყო ეკლესიისკენ დენა. მორთულ-მოკაზმულ, ლეჩაქყურგადაგდებულ ქალებს დაეკარწახებინათ და მისდევდნენ თოვლზე გაყვანილ ბილიკს. გაისმა დიდებული ღაღადისი. ყველა გამსჭვალულიყო დღესასწაულით... დღევანდელ დღეს ყველა ელოდა თავის ოჯახში მოძღვარს, რომელსაც უნდა მიელოცა ქრისტეს შობა“.
შიდა ქართლში შობის დილას იკვლებოდა ღორი, რომელსაც ამ დღისთვის სპეციალურად ასუქებდნენ. ცხვებოდა ქადა, რომელსაც იმდენ ნაწილად ჭრიდნენ, რამდენი წევრიც იყო ოჯახში. კერასთან ანთებდნენ სანთლებს. საშობაო სუფრაზე უნდა ყოფილიყო პური, ყველი, ქათამი, ინდაური, საკლავის ხორცი, თხილ-კაკალი, ღვინო და სხვ. რისი შესაძლებლობაც ექნებოდა ოჯახს. სუფრასთან რომ დასხდებოდნენ, ოჯახის უფროსი დაილოცებოდა:
„ღმერთო მშვიდობის ზაფხული მოგვეცი, ბარაქიანი წელიწადი მოგვეცი, ღმერთო! უშველე ჩვენს შვილებს, შვილიშვილებს“... ამ დღეს ქართლშიც სცოდნიათ ალილოზე სიარული. ამის დასტურია ხალხურ ფოლკლორში შემონახული ლექსები: „ოცდა ხუთსა ამ თვესაო, ქრისტე დაბადებულაო ქრისტეს მადლი შეეწევა, თქვენს პატარა შვილებსო. აქა ღორი დაკლულაო, ნაყელარი ჩვენიაო“ .
შობის წინა ღამეს შიდა ქართლის სოფლებში სცოდნიათ კორკოტის გაკეთება, ამას ქრისტეს კორკოტი ერქვა. მათი რწმენით, როგორც ხორბალი გაფუვდებოდა, ისეთი ბარაქიანი მოსავალი მოუვიდოდა ოჯახს. მისი ხარშვის დროს წარმოქმნილ ქაფს. რომელიც ქერქის შედედებული ნაწილი იყო, გუთნის დედა სახლის დედაბოძს ან კედელს წაუსვამდა, ცოტას ხარებს აჭმევდა, ცოტასაც თვითონ შეჭამდა. ეს ქმედებაც მიმართული იყო ბარაქიანობის დაბევებისადმი. ამავე დროს, ზოგიერთი კორკოტს იმიტომ აკეთებდა, რომ რაც დავიწყებული მიცვალებულია - ყველას მიუვაო. სოფელ დვანში შობის წინა დღეს, შუადღისას სცოდნიათ ლობიოს მომზადება:
„ჩავადგამდით ლობიოს, თითო ოროლა მარცვალს მუხუდოს, სიმინდს ჩავატანდით. შობას ვახშმად ვჭამდით. აღდგომის ტელა დღე არის და კარგად უნდა ვყოფილიყავით მზათა“. ამას „ცხრაწვენას“ უწოდებდნენ (როგორც ჩანს, ამ კერძში ცხრა სახეობის მარცვლეული შედიოდა). ამავე საღამოს შიდა ქართლში ხოწაობას უწოდებდნენ. ამ დროს ოჯახის წევრები ბავშვებს თხილ-კაკალს გადაუყრიდნენ და მათ უნდა მოეხოჭათ, მოეხვეწათ.
რაც მეტს მოხვეწავდნენ, მით უფრო მოსავლიანი წელი ელოდა ოჯახს. „ქრისტეშობის თვეში ჯერ რო ხოწაობაა, მეორე დღეს ქრისტეს კორკოტობაა. ხოწაობას მოამზადებენ ხორბალს, რომელსაც დილით მოხარშავენ. ქრისტეს კორკოტი წვერიან მამაკაცს უნდა მოეხარშა-ხშირი ყანები იცისო. მამაკაცი მსხლის ხისგან გასთლიდა ჯოხს, რომლითაც ურევდა კორკოტს. მერემ იმ ჯოხს შეინახავდნენ გაზაფხულამდე და ხვნის დროს გუთნის კვალში ჩაატანდნენ. ამ დღეს სახლიდან არაფერს გასცემდნენ-ბარაქა დაგვეკარგებაო“ .
მასალები ეკუთვნის გორის ეთნოგრაფიული მუზეუმს, რომელიც შეისწავლა მეცნიერ თანამშრომელმა თამარ კოშორიძემ.
„სოფელი სიცივეს ყურს არ უგდებდა და ემზადებოდა დღესასწაულისათვის. საღორეებიდან მოისმოდა ღორების ჭყვიტინი. ყველა, ვისაც კი წლითი-წლობამდის სველ ლუკმა არ ეგემა, სახვალიოდ იმზადებდნენ პირის გასაგემრიელებელს... გაისმა ზარის რეკვა, რომელსაც გულის ძგერით ელოდა ყოველი ნამარხულევი... ხალხმა დაიწყო ეკლესიისკენ დენა. მორთულ-მოკაზმულ, ლეჩაქყურგადაგდებულ ქალებს დაეკარწახებინათ და მისდევდნენ თოვლზე გაყვანილ ბილიკს. გაისმა დიდებული ღაღადისი. ყველა გამსჭვალულიყო დღესასწაულით... დღევანდელ დღეს ყველა ელოდა თავის ოჯახში მოძღვარს, რომელსაც უნდა მიელოცა ქრისტეს შობა“.
შიდა ქართლში შობის დილას იკვლებოდა ღორი, რომელსაც ამ დღისთვის სპეციალურად ასუქებდნენ. ცხვებოდა ქადა, რომელსაც იმდენ ნაწილად ჭრიდნენ, რამდენი წევრიც იყო ოჯახში. კერასთან ანთებდნენ სანთლებს. საშობაო სუფრაზე უნდა ყოფილიყო პური, ყველი, ქათამი, ინდაური, საკლავის ხორცი, თხილ-კაკალი, ღვინო და სხვ. რისი შესაძლებლობაც ექნებოდა ოჯახს. სუფრასთან რომ დასხდებოდნენ, ოჯახის უფროსი დაილოცებოდა:
„ღმერთო მშვიდობის ზაფხული მოგვეცი, ბარაქიანი წელიწადი მოგვეცი, ღმერთო! უშველე ჩვენს შვილებს, შვილიშვილებს“... ამ დღეს ქართლშიც სცოდნიათ ალილოზე სიარული. ამის დასტურია ხალხურ ფოლკლორში შემონახული ლექსები: „ოცდა ხუთსა ამ თვესაო, ქრისტე დაბადებულაო ქრისტეს მადლი შეეწევა, თქვენს პატარა შვილებსო. აქა ღორი დაკლულაო, ნაყელარი ჩვენიაო“ .
შობის წინა ღამეს შიდა ქართლის სოფლებში სცოდნიათ კორკოტის გაკეთება, ამას ქრისტეს კორკოტი ერქვა. მათი რწმენით, როგორც ხორბალი გაფუვდებოდა, ისეთი ბარაქიანი მოსავალი მოუვიდოდა ოჯახს. მისი ხარშვის დროს წარმოქმნილ ქაფს. რომელიც ქერქის შედედებული ნაწილი იყო, გუთნის დედა სახლის დედაბოძს ან კედელს წაუსვამდა, ცოტას ხარებს აჭმევდა, ცოტასაც თვითონ შეჭამდა. ეს ქმედებაც მიმართული იყო ბარაქიანობის დაბევებისადმი. ამავე დროს, ზოგიერთი კორკოტს იმიტომ აკეთებდა, რომ რაც დავიწყებული მიცვალებულია - ყველას მიუვაო. სოფელ დვანში შობის წინა დღეს, შუადღისას სცოდნიათ ლობიოს მომზადება:
„ჩავადგამდით ლობიოს, თითო ოროლა მარცვალს მუხუდოს, სიმინდს ჩავატანდით. შობას ვახშმად ვჭამდით. აღდგომის ტელა დღე არის და კარგად უნდა ვყოფილიყავით მზათა“. ამას „ცხრაწვენას“ უწოდებდნენ (როგორც ჩანს, ამ კერძში ცხრა სახეობის მარცვლეული შედიოდა). ამავე საღამოს შიდა ქართლში ხოწაობას უწოდებდნენ. ამ დროს ოჯახის წევრები ბავშვებს თხილ-კაკალს გადაუყრიდნენ და მათ უნდა მოეხოჭათ, მოეხვეწათ.
რაც მეტს მოხვეწავდნენ, მით უფრო მოსავლიანი წელი ელოდა ოჯახს. „ქრისტეშობის თვეში ჯერ რო ხოწაობაა, მეორე დღეს ქრისტეს კორკოტობაა. ხოწაობას მოამზადებენ ხორბალს, რომელსაც დილით მოხარშავენ. ქრისტეს კორკოტი წვერიან მამაკაცს უნდა მოეხარშა-ხშირი ყანები იცისო. მამაკაცი მსხლის ხისგან გასთლიდა ჯოხს, რომლითაც ურევდა კორკოტს. მერემ იმ ჯოხს შეინახავდნენ გაზაფხულამდე და ხვნის დროს გუთნის კვალში ჩაატანდნენ. ამ დღეს სახლიდან არაფერს გასცემდნენ-ბარაქა დაგვეკარგებაო“ .
მასალები ეკუთვნის გორის ეთნოგრაფიული მუზეუმს, რომელიც შეისწავლა მეცნიერ თანამშრომელმა თამარ კოშორიძემ.
Æндæр æмæ æндæр
Популярон ногдзинæдтæ
 |
Ацы фарсыл рапарахатгонд æрмæджытæ ирон æвзагмæ тæлмацгонд æрцыдысты Стыр Британийы æмæ Цæгат Ирландийы баиугонд паддзахады фæсарæйнаг хъуыддæгты минис¬трады финансон æххуысæй. Уыдоны мидис æнæхъæнæй авторы бæрндзинад у æмæ ницæй тыххæй нæй гæнæн æркаст цæуой куыд Стыр Британийы æмæ Цæгат Ирландийы баиугонд паддзахады фæсарæйнаг хъуыддæгты министрады æмæ, иумæйагæй, баиугонд паддзахады хицауады, позицийы равдыстдзинад. |
Materials published on this web-site are translated into Ossetian language with financial support of Foreign Commonwealth Office of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland. Their content is the sole responsibility of the author and can under no circumstances be regarded as reflecting the position of the Foreign Commonwealth Office of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland or more generally that of the United Kingdom Government. |
