კასპის მუნიციპალიტეტის სოფელ იგოეთთან, გრაკლიანის გორაზე აღმოჩენილი წარწერა აშშ-ს ქალაქ მაიამის ლაბორატორიაში ჩვ.წ. აღ-ის ХI–X სს-ით დაათარიღეს.

ამერიკელმა მეცნიერებმა მიიჩნიეს, რომ ნიმუში ძვ.წ. აღ-ით 1005-920 წლებს განეკუთვნება.

წარწერა 2015 წელს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის არქეოლოგიურმა ექსპედიციამ პროფესორ ვახტანგ ლიჩელის ხელმძღვანელობით აღმოაჩინა.

ვახტანგ ლიჩელი შიდა ქართლის საინფორმაციო ცენტრთან საუბარში გასულ წელს ამბობდა, რომ წარწერა დაახლოებით 2700 წლის წინანდელია.

,,წარწერა ძველი წელთ აღრიცხვის VII საუკუნით დათარიღებულ საკურთხევლის პოსტამენტზეა ამოტვიფრული. სწორედ, ამ წარწერით დავადასტურებთ, რომ საქართველოში დამწერლობა 2700 წლის წინ დაიწყო." - გვითხრა ვახტანგ ლიჩელმა.

მისმა ექსპედიციამ უძველესი ტაძრის და ორი საკურთხევლის ნანგრევებიც იპოვა.

ერთსტრიქონიანი წარწერა ვახტანგ ლიჩელის ექსპედიციას, სწორედ, საკურთხევლის კვარცხლბეკზე შეხვდა.

არის თუ არა ეს დამწერლობა, რამდენიმე არქეოლოგს კვლავ კითხვის ნიშნები აქვს. მაგალითად, არქეოლოგი გოდერძი ნარიმანიშვილი ფიქრობს, რომ სახეზე გვაქვს ნიშან-სიმბოლოები, თუმცა სიძველე აშკარაა.

აქამდე ცნობილი უძველესი ქართული დამწერლობის პირველი ნიმუში პალესტინის ქართულ მონასტერშია ნაპოვნი, რომელიც დაახლოებით 433 წლით თარიღდება, ხოლო ბოლნისის სიონის წარწერა — 493-94 წწ-ით თარიღდება. ჯვრის მონასტრის წარწერა კი, — VI-VII საუკუნეების მიჯნას ეკუთვნის.

ექსპედიციის ავტორი და თანამოაზრეები ფიქრობენ, რომ რაკი ახალი აღმოჩენა საკურთხეველზეა ამოტვიფრული, ქურუმებისთვის გასაგებ ენაზე რელიგიური შინაარსის იქნება.

თუ აღმოჩნდება, რომ გრაკლიანის წარწერა დამწერლობის ნიმუშია, მაშინ დადასტურდება, რომ საქართველოს ტერიტორიაზე წერა ფინიკიელებზე 200 წლით ადრე დაუწყიათ.

„გრაკლიან გორაზე მინდა რამდენიმე სიტყვა ვთქვა. არქეოლოგები ათეული წლების მანძილზე ელოდნენ ამ ძეგლის გათხრას. ძეგლის მნიშვნელობაზე სამაქანო გზის პირას გაშიშვლებული დამწვარ-დანახშირებული ფენები მიუთითებდა. პირველად იულონ გაგოშიძემ წამოიწყო გათხრები. მე-20 საუკუნის 70-იან წლებში ნავთობის მილის ჩადების დროს დაზიანდა მძლავრი კულტურული ფენები. მაშინ გამოჩნდა თავდაცვითი კედლის თუ კოშკის ნაშთი. დიდი რაოდენობით აღმოჩენილი არტეფაქტები ელინისტურ ხანას (ძვ.წ. 3-1 საუკუნეებს მიეკუთვნებოდა. ბაქო-სუფსის ნავთობსადენის მშენებლობასთან დაკავშირებით რამდენიმე ეაქპედიციაც მოეწყო გრაკლიანზე. მნიშვნელოვანი იყო თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მიერ დაწყებული მრავალწლიანი სამუშაოები (ხელმძღვ. ვ. ლიჩელი). რამდენიმე წლის მუშაობამ აჩვენა, რომ ძეგლი სხვადასხვა ეპოქის ფენებს შეიცავს. თუმცა, ძვ.წ. პირველ ათასწლეულში ის განსაკუთრებით ინტენსიურად იყო ათვისებული. ძეგლზე მოპოვებული არტეფაქტები, სამარხები და ნამოსახლარი მნიშვნელოვან ინფორმაცია შეიცავენ და ნამდვილად ამდიდრებენ ჩვენს ცოდნას, ასევე მნიშვნელოვანია ქვეყნის მთავარი საავტომობილო მაგისტრალის პირას არქეოლოგიური მუზეუმის მოწყობა. ჩემი პოსტიც გრაკლიანის არქეოლოგიური ძეგლის შესახებ ერთი, ჩვეულებრივი ინფორმაციის შემცველი იყო. ინტერესი გამოიწვია გასულ წელს გრაკლიანზე აღმოჩენილმა ე.წ. წარწერებმა. ამ წარწერებს მე დღესაც ეგრეთწოდებულს ვუწოდებ. ბევრი ჩემი კოლეგის მსგავსად მიმაჩნია, რომ გრაკლიანზე მიკვლეული გამოსახულებები ნიშან-სიმბოლოებია და არა ასო-ნიშნები“. - წერს არქეოლოგი გოდერძი ნარიმანიშვილი.








ფოტოები გადაღებულია გიორგი გიგაურის და გოდერძი ნარიმანიშვილის მიერ.