შსს-ს არქივში დაცულია წერილი, რომლის საფუძველზე სოფელ ახალსოფლის მკვიდრი (ამჟამად, ქარელის რაიონი) ნიკალა გურასპაშვილი დააპატიმრეს. საჩივრის ავტორი ხაშურის სამხედრო კომისარია. ის მატარებლით მგზავრობდა თბილისიდან ხაშურამდე და შელაპარაკება მოუვიდა მგზავრთან. კომისარმა გაარკვია მისი ვინაობა და ხაშურის რევკომთან დაასმინა.

ამჟამად, ეს წერილი საჯაროა და ასახავს საქართველოს გასაბჭოების პერიოდში არსებულ სიტუაციას.

ქალაქ ხაშურის რაიონის ადმინისტრაციულ განყოფილებას
მოქალაქე ვასილ დ-ს


,,მე მოვდიოდი ქალაქ თბილისიდგან 28 აპრილს 1921 წელსა დაჩნის მატარებლით. შევხვდი მატარებელში შემდეგს:

ჩემს კუპეში, რომელშიდაც მე ვიჯექი სხვათა შორის ისხდნენ უცხო პირებიც, რომლებსაც მე ვერ ვიცნობდი. იქ ორმა უცნობებმა დაიწყეს ლაპარაკი სურსათის შესახებ და ლაპარაკობდნენ მენშევიკების ხელში რომ ვიყავით, პურით და ტანსაცმლით დაკმაყოფილებულები და ეხლა კი ბალშევიკების ხელში შიმშილით იხოცებიანო. მე გულმა აღარ მომითმინა და მივმართე, შენ, ამხანაგო, სად მსახურობდი მეთქი. მათ მიპასუხეს, გვარდიაშიო. მე მაშინ რა თქმა უნდა, დაუწყე ლაპარაკი, რომ გვარდიელებს მიტომ აკმაყოფილებდნენ მენშევიკების მთავრობა, რომ გვარდია ჰყამდათ ერთად ერთი დამცველი თავიანთი საზიზღარი მოქმედებისა და გვარდიის საშუალებით ამაღლებდნენ ბურჟუაზიულ წესწყობილებას მეთქი.

მე რომ ის გვარდიელები ჩავაჩუმე, ერთ უცნობს, რომელიც უკან კუპეში იჯდა, გულმა არ მოუთმინა და წამოიყოჩა ჩემკენ, რომელმაც დაიწყო ბაასი და მითხრა, თქვენ რომ პირდებოდით მუშებს და გლეხებს თეთრს პურს გაჭმევთო, რატომ არ გამოგიგზავნათ რუსებმაო. ამას ლაპარაკობდა ხალხის საყურადღებოთ, რასაც ეხლა სჭამთ, ისიც მენშევიკების დატოვილია და როცა ეგეც გამოგელევათ, მაშინ ნახამთ, რასაც სჭამთო.

მე, რა თქმა უნდა, შესაფერისი პასუხი მივეცი. მაშინ კიდევ მითხრა, ეხლა რომ მუშათა და გლეთა საბჭოები ამოირჩიოთო და მაშინ ვნახამთ, თუ ვის ამოირჩემთ და ან ვინ გავა საბჭოებშიო. ამას იმ კილოზედ ლაპარაკობდა, რომ მე ეჭვი შემეპარა იმაზედ, რომ ის უნდა იყოს მენშევიკების დატოვებული არგანიზატორი და იმედიც მიტომ აქვს რომ ვითომ თავიანთი მეცადინეობით ჩვენს დამარცხებას ლამობდა.

ამ ლაპარაკის დროს, რომლის პრავაკაციამაც ხალხის ყურადღება მიიქცია, ერთმა მოხუცებულმა წამოიძახა, აბა შენ აშენებ საქართველოსაო და თქვენისთანა ხალხმა დაღუპა თელი გლეხობაო. მე იმასაც შესაფერისი პასუხი გავეცი. ბოლოს როდესაც დავმშვიდდით, მე ვეცადე გამეგო იმ ახალგაზრდას ვინაობა, თუ ვინ იყო ის და სიდაური, მე მინდოდა ვაგონშივე დამეპატიმრებინა, მაგრამ არ მოხერხდა, ვინაიდგან ხალხით ვაგონი გაჭედილი იყო. მე მაინც გავიგე ვინაობა მისი, როდესაც ის ჩემ მეტოქე გომში გადავიდა. მას გადახყვნენ ხუთიც სხვები, რომლებიც მას ემხრობოდნენ იმ ლაპარაკის დროს. მაშინ ვიკითხე და მითხრეს, რომ ის იყო სოფელ ახალსოფლიდგან მცხოვრებელი და თითონ კი თბილისში მოსამსახურე და მის მომხრეები კი მასთან მიმავლები ყოფილან, სტუმრები იყვნენ თუ მათი ოჯახის წევრები, არ ვიცი.


ის მოხუცებული კაცი, რომელიც ზევით აგიღწერეთ, აღმოჩნდა მამამისი, რომლებმაც ასეთი პრავაკაციით თელი ხალხი აჯანყდა. ვიკითხე გვარი და სახელი თუ რა გვარი იყო მისი შვილი და მითხრეს, ნიკალა გურასპაშვილი არისო.

ის ზემოხსენებული ორი გვარდიელი კი, არ ვიცი, რომელ სადგურზე გადავიდნენ და არც მათი გვარები ვიცი. ამასაც დაუმატეთ, მანამ სადგურ გომში მოვიდოდით, მათთან იჯდა იმავე ვაგონის კონდუხტორი, რომელსაც მიმართეს ხალხმა სანთლის ანთება, რადგანაც დაბნელებული იყო. და მან უპახუსა, თქვენი საქმე არ არის, ავანთეფ თუ არაო. მერე მეც მივმართე და მან მე სულ სხვანაირი პასუხი მომცა, მე შენთან ლაპარაკი არა მსურსო.

მე უთხარი ამხანაგო, მე კი არ გეკამათები, სანთლის ანთებას გთხომ მეთქი, მაშინ წამოდგა კიდევ ბატონი ნიკალა გურასპაშვილი და დაცინვის კილოთი ხალხის საყურადღებოთ მითხრა, კარქი, რაღა სულ შენ ლაპარაკოფო. ვიცით, რომ კომუნისტი ხარო და იმის დაცინვით სიტყვამ, იმათთან ვინც მოდიოდნენ და გურასპაშვილს მხარს უჭერდნენ, დაიწყეს ხარხარი. ბოლოს ისინი გადავიდნენ სადგურ გომში.

მე მინდოდა გადავსულიყავი და ისინი, რომლებიც ხუთ კაცამდის მიყამდა თავისთან ნიკალა გურასპაშვილს, დამეპატიმრებინა, მაგრამ გადასვლა უხერხულად იყო ჩემთვის. ასეთი იმის პრავაკაცია ყოვლათ დაუშვებელია და ამისათვის გთხომთ მიიღოთ სასწრაფოთ ზომები და დააპატიმროთ ის და შეუდგინეთ ომი ამ ჩემი განცხადების თანახმად და გადააგზავნეთ, სადაც ეკუთვნის მას“ (სტილი დაცულია).

ხაშურის სამმართველოს განყოფილების გამგებაც არ დააყოვნა და იმავე განცხადების უკანა გვერდს ხელით სასწრაფოდ მიაწერა ოქმი:

,,მე ადგილობრივი რევკომის სამმართველოს განყოფილების გამგემ ვიხელმძღვანელე ყოველივე ამა ზემონაჩვენები განცხადებიდ და მივიღე ყოველივე ზომები ნახსენებ ზემო ბრალდებულზე, ნიკალა გურასპაშვილზედ“ – (სტილი დაცულია).

მიღებული ზომების თანახმად, გურასპაშვილი იპოვეს, დააპატიმრეს და მიუსაჯეს ორი წელი იძულებითი სამუშაოს ბანაკში, ამნისტიის გარეშე.

ასე დარჩა ერთადერთი შვილის ორი მოხუცებული მშობელი იმედისა და ნუგეშის გარეშე:

საქართველოს სოციალისტური საბჭოთა საქართველოს რევოლუციური კომიტეტის თავმჯდომარეს
ამხანაგ ფილიპე მახარაძეს

,,ჩვენი ერთადერთი შვილი და შემნახველი ნიკო ზაქარიას ძე გურასპაშვილი, რომელიც ემსახურებოდა მიწათმოქმედების კომისარიატში, სარაიონო კომისიის მდივნათ,  საქართველოს საგანგებო კომისიის დადგენილებით დასჯილია იძულებითი მუშაობით წლის ვადით. ვინაიდგან ჩვენ მოხუცებულმა, დაობლებულმა და უპატრონოთ დარჩენილმა მშობლებმა ვიცით ნამდვილი საქმის გარემოება, რომ ჩვენი შვილი არაფერშია დამნაშავე, ვფიქრობთ, რომ მისი დასჯა შედეგია გაუგებრობისა და უყურადღებობისა, რადგან ჩეკამ არ გამოიძია გულდასმით საქმე, არ ალაპარაკა დამსწრე მოწმეები და იხელმძღვანელა რა მხოლოთ ხაშურის კომისარის თქმით, ჩვენი შვილი უდანაშაულოთ დასაჯა და ჩვენ ორი მოხუცი მუშა მოამაგე მშრომელი მოხუცი სიბერის დროს, როცა ფიზიკური შრომის უნარს მოკლებულნი ვართ, ულუკმაპურო დაგვტოვა ორი წლით, მაცხოვრებელი გამოგვაცალა ხელიდგან და სიკვდილის მეტი აღარაფერი დაგვრჩენია.

საქმის გარემოება იმაშია, რომ ჩვენი შვილი რკინის გზის ვაგონში მიმავალი რაღაცაზედ წალაპარაკდა დ.-სთან, რომელმაც შეურაცხყოფა მიაყენა. ამაზედ გულმოსული დ., როდესაც მისულა თავის რაიონში, შურისძიების სურვილით შესდგომია ჩვენს შვილზედ უსაფუძვლოდ ოქმის შედგენას და გამოუგონია რაც უფრო და უფრო პასუხის საგებელია ბრალდებულისათვის, ისეთი მძიმე საპასუხისმგებლო საგნები ჩაუწერია ოქმში, რომლებსაც ადგილი არ ჰქონდა შელაპარაკების დროს. მაგრამ ჩვენი შვილი კი იმ მიზეზით დაიღუპა და მასთან ერთად ჩვენც ვიღუპებით და შიმშილით ვწყდებით. უმორჩილესად, გთხოვთ, ამხანაგო საქართველოს რევკომის თავმჯდომარევ და რესპუბლიკის მამავ და პატრონო, მფარველო ყველა მოქალაქისა, თქვენის კაცთმოყვარეობით, ლმობიერებით და ჩაგრულთა შემბრალე გულის მოწყალებით მოგვაქციეთ ჯეროვანი შემწყალებელი ყურადღება, შეიბრალეთ მშრომელნი, ძალ-ღონე გამოცლილნი და უნუგეშოთ დარჩენილი მოხუცებული მშობლები და ჩვენს ერთადერთ მარჩენალს აპატიეთ სასჯელი და დაგვიბრუნეთ მშობლების წიაღში.

ზაქარია თევდორეს ძე გურასპაშვილი
ბარბარე იოსების ასული გურასპაშვილი
(სტილი დაცულია)

როგორს შსს არქივში დაცული მასალებიდან ჩანს, გურასპაშვილი 20-იანი წლების რეპრესიებს ცოცხალი გადაურჩა, შინ მშვიდობით დაბრუნდა, დაოჯახდა, ქალიშვილიც შეეძინა, თუმცა 1937-38 წლებში კვლავ დააპატიმრეს.

მოამზადა ლია კერესელიძემ