Къаспы муниципалитеты Квемо Чъалайы хъæуы историон фидарæн йæ уæлхæдзар
ныккалдис.

Уый равдисыны фæдыл Шида Картлийы информацион центр видео систа.

Хъæдæй уæладзæнтыл, кæцытыл бæстыхайы уæлхæдзар фидаргонд у, æрсастысты.

Бынæттон цæрджыты курдиатмæ гæсгæйæ, къæвдаты æмæ миты цауы, бæстыхайы уæллаг хай бынтондæр ныппырх уыдзæнис.

Историк Бегларашвили Лиайы ныхасмæ гæсгæйæ, кæцы бирæ азты дæргъы Къаспы музейы биугонды куыста, цыртæн æвæстиатон реставраци æнæмæнг хъæугæ у.

Историон мæсыг-фидар 17-æм æнусæй Амилахварты мыггагон резиденци уыд.

Квемо чъалайæгтæ радзырдтой таурæгъ, кæцымæ гæсгæйæ, Картлийы паддзахы Йесейы фыртæн Батонишвили Темуразæн йæ усаджы ацы галуаны уæвгæйæ, фынгæй аскъæфтой, фæлæ, историон равзæрæнтæй, кæцыйæн, сæйрагæйдæр, паддзахимæ æввахс ахастытæ уæвæг мематианетæ фыстой, паддзахы чызг Тинатины фыд, Амилахвар йæ Надир-Шахæн йæхи къухæй куыд ныккодта.

Историк Мамиствалашвили Элдары ныхасмæ гæсгæйæ, нысангонд чызджы фесæфт Батонишвили Теймуразы сразы кæнын кодта 1736 азы сауджынæй ацыдаид. Дæс азы фæстæ та, уый Гуырдзыстоны каталикос-патриарх Антон фыццаджы номæй сси. Антон каталикос фæстæдæр католикон уырнынад райста, цæй тыххæй дæр, уый Теймураз фыццаджы паддзахиуæгы периоды, аргъуанæй рарвыстой.

Ерекъле дыккаг Антъоны Уæрæсейæ æрцæуын кодта æмæ йын загъта, цæмæй аргъуанон æмбырды уæнгты каталикос-патриархæй сног кодтаид.